Khi nhắc đến các từ khóa kỹ thuật ở thị trường tiền điện tử, nhiều người sẽ có phản ứng ngán ngẩm. Điều này vừa là sự phức tạp ở khâu tìm hiểu thông tin, vừa là vì các từ khóa này được lợi dụng để “phù phép” cho các dự án.

Nếu là người thường xuyên theo dõi Twitter thì gần đây, mọi người sẽ thấy từ khóa “Account Abstraction” (AA). Thậm chí, từ khóa này còn được nhà sáng lập Ethereum - Vitalik Buterin nhắc đến trong một bài viết chi tiết.



Trước khi tìm hiểu một khái niệm trừu tượng, chúng ta cần đặt ra câu hỏi vì sao hay vấn đề gì mà phải cần đến Account Abstraction.

Cụ thể, vấn đề Vitalik Buterin chia sẻ được tóm tắt trong một câu: “Mọi thao tác thực hiện giao dịch có thể được lập trình linh hoạt. Thế nhưng, công đoạn xác thực để giao dịch lại được triển khai thì lại không linh hoạt”. Từ khoá nhấn mạnh ở đây là “công đoạn xác thực”.

Chỗ này, sẽ tạm dịch là các thao tác với contract (swap, rút tiền khỏi pool, thêm thanh khoản,…) thì luôn được “lập trình” linh hoạt theo nhu cầu sử dụng, các hàm (function), thông số. Thế nhưng, khâu xác thực là chủ nhân của ví đó lại bị cố định, chứa đựng những rào cản. Những rào cản này bao gồm:

Nonce Verification: nonce là số thứ tự mà ví đã thực hiện, giá trị này sẽ không bị lặp lại. Nếu có sự trùng lắp, sẽ xảy ra xung đột và tất nhiên giao dịch không được thực hiện.

Chữ ký ECDSA: là chữ ký ví cá nhân. Phải Ký xong thì giao dịch mới được thực hiện.

Vậy khái niệm Account Abstraction (AA) là gì?

Giải thích theo cách đơn giản, AA là quá trình “smart contract hoá” các địa chỉ ví, khâu trả phí và cả khâu xác thực. Như vậy, các ví cá nhân hoạt động riêng lẻ sẽ được triển khai thành contract, để linh hoạt thay đổi tuỳ vào mục đích sử dụng.

Để hiểu được sự khác nhau giữa “địa chỉ contract” và “địa chỉ ví cá nhân EOA” là gì thì nên tìm đọc trước bài giới thiệu về 2 khái niệm này. Hiểu đơn giản, địa chỉ ví dùng để nhận tiền hay gửi tiền hằng ngày là EOA. Còn địa chỉ contract là các hợp đồng quy định lúc tham gia IDO, các pool thanh khoản,…

Thay đổi về mặt kỹ thuật

Như đề cập ở phần khái niệm, các ví sẽ được chuyển sang định dạng mới, phù hợp cho các nhu cầu cụ thể. Do vậy, sẽ có chuẩn token mới cho dạng tài sản là ERC-4337.

Nó có một vài dạng token như sau:

ERC-20: Token thường (fungible), là định dạng token phổ biến hay lưu trữ.

ERC-721: Token độc nhất (non-fungible), dùng cho các dạng tài sản mang tính đặc trưng (NFT).

ERC-4626: Token Vault, được dùng để đại diện cho khối tài sản, có khả năng hỗ trợ tích gộp lãi vào gốc.

ERC-4337: có thể tạm hiểu là “smart contract Wallet”, với khả năng thay đổi giao dịch, phí gas và xác thực tuỳ theo nhu cầu.

Các vấn đề phát sinh

Đầu tiên là khâu xác thực. Bây giờ, nếu ví EOA thiết lập ví contract ERC-4337, sau đó thay đổi key (mật khẩu) của ví mới tạo thì vấn đề phát sinh đó là mật khẩu cũ của ví ERC-4337 vẫn còn hiệu lực trong quá trình xác thực song song với mặt khẩu mới.

Thứ hai là phí gas cho dạng ví này vẫn chưa được tối ưu. Vitalik Buterin đã từng chia sẻ ERC-4337 tốn khoảng 31000 gas với một thao tác, trong khi một ví bình thường chỉ tốn 21000 gas. Vì vậy, xét về tính hiệu quả thì ví contract tốn hơn ví bình thường khoảng 1,47 lần.

Lộ trình – Hiện tại chúng ta đang ở đâu?

Hiện tại thấy được khá nhiều hạn chế của ERC-4337, do đó đội ngũ đang phải khắc phục những hạn chế này trong thời gian ngắn.

Trong trung hạn, kế hoạch của đội ngũ phát triển là thêm Verkle Tree để quản lý được khâu xác thực. Cùng với đó là tiếp tục giảm phí gas tiêu tốn, đồng thời hỗ trợ chuyển từ EOA sang định dạng ERC-4337. Mặt khác, nếu thiết lập trên mainnet L1 thành công, giải pháp này sẽ được lên kế hoạch triển khai trên các hệ sinh thái L2.

Lộ trình cuối cùng là “mặc định hoá” cho dạng ví ERC-4337. Điều này đồng nghĩa, mục tiêu  là thiết lập các dạng ví dễ dàng thay đổi key, phí gas tuỳ theo yêu cầu của người dùng.

Ứng dụng

Social recovery wallet:. Cách triển khai này sẽ phù hợp với các tổ chức DAO – những người muốn phi tập trung quyền kiểm soát ví. Ngoài ra, việc phi tập trung chữ ký cũng giúp giảm rủi ro bảo mật, mất hay lộ key.

Mixer: Đây là từ khoá nhạy cảm trong thời gian gần đây khi Tornado bị ảnh hưởng bởi giới chức quản lý tại Mỹ. Tuy nhiên nếu không đề cập đến khía cạnh này, về mặt kỹ thuật, ERC-4337 là công cụ hỗ trợ đắc lực cho dạng sản phẩm mixer, giúp bảo mật thông tin cho người dùng.

Account Abstraction – Ví crypto và smart contract hợp làm một

Ethereum thì có The Merge để kết hợp Proof-of-Work và Proof-of-Stake, chuyện gì sẽ xảy ra nếu kết hợp ví crypto với smart contract để được “Account Abstraction”.

Nỗi đau mang tên… ví crypto

Điều rối rắm mà người dùng Web3 đang gặp phải có lẽ bắt đầu từ chiếc ví crypto. Để thực hiện tác vụ mua bán hay ủy quyền, người dùng sẽ phải sử dụng ví để tương tác với hợp đồng thông minh (smart contract), hay nói đơn giản hơn, hợp đồng thông minh chỉ chạy khi nhận được sự tương tác từ ví. Về mặt kỹ thuật, ví crypto không tự thực hiện những thao tác phức tạp, vì thế chúng phải tương tác nhiều bước với các hợp đồng thông minh, chứ bản thân chúng vẫn chưa thông minh lắm. 

Lấy ví dụ với Tornado Cash – nền tảng bảo vệ quyền của người dùng khi giao dịch trên Ethereum. Các bước di chuyển của dòng tiền trên nền tảng Tornado Cash được diễn ra như sau:



Cơ chế giao dịch ẩn danh của Tornado Cash

Người dùng đã chuyển 100 ETH lên hợp đồng thông minh của Tornado Cash. 

Tornado Cash ghi nhận khoản tiền này vào Merkle Tree (cấu trúc cho phép lưu trữ dữ liệu trên blockchain an toàn và tiện lợi) gồm nhiều “lá” (mỗi lá đại diện cho một điểm dữ liệu được gửi lên Tornado).

Khi muốn rút tiền từ Tornado, người dùng sẽ gửi bằng chứng xác thực ZK-SNARK để chứng minh mình đã gửi khoản tiền lên Tornado nhưng không tiết lộ khoản tiền là điểm dữ liệu nào trên Merkle Tree.

Hợp đồng thông minh của Tornado Cash sẽ thực hiện quá trình xác thực thông tin này và gửi 100 ETH đến địa chỉ ví khác mà người dùng mong muốn; thế nhưng, phí gas vẫn phải trả để hoàn thành giao dịch cuối cùng và nếu người dùng sử dụng ví hiện tại để trả phí, điều này sẽ tạo ra sợi dây kết nối giữa ví gửi và ví nhận, khi đó sẽ làm mất đi tính riêng tư khi sử dụng giao thức này.

Khi đó, relayer vẫn được sử dụng để trả khoản phí này để hạn chế tiết lộ thêm thông tin về người gửi, làm tăng lên những lo ngại về tính phi tập trung của dự án crypto.

Những loại ví như Gnosis Safe, Argent, hay Authereum đều được tích hợp nhiều tính năng hơn so với ví thông thường nhờ vào sự đa dụng của smart contract. Thế nhưng, đối với các ví này, vì tiền của người dùng sẽ được lưu trữ trong smart contract nên chúng lại cần tới tài khoản khác có chứa ETH để trả phí cho mỗi giao dịch. Để vượt qua trở ngại này, các dự án cần phải sử dụng tới relayer, bên thứ ba có vai trò trả phí giao dịch bằng token để đổi lại phí dịch vụ được trả bằng loại tiền tệ khác. Điều này phần nào đã đi ngược lại với triết lý phi trung gian hóa vốn có của blockchain và crypto.

Giấc mơ của Account Abstraction

May mắn, Vitalik Buterin -nhà sáng lập của Ethereum, đã đề xuất ra giải pháp để khắc phục tình trạng này, chính là: Account Abstraction.

Hiện tại, trên Ethereum tồn tại 2 loại tài khoản. Một là EOA – Externally Owned Account, là các tài khoản mà người dùng sở hữu và kiểm soát, kèm theo cặp public-private key để gửi và nhận crypto. Những giao dịch gửi/nhận này diễn ra bên ngoài EVM (Máy ảo Ethereum). Hai là contract account, là các đoạn code cho phép thực hiện các tác vụ linh hoạt hơn. Contract accounts là smart contracts (hợp đồng thông minh) ở trên máy ảo Ethereum.



Quy trình hoạt động của ví EOA

Mục tiêu mà Account Abstraction hướng đến chính là hợp nhất cả 2 loại account trên và các đoạn code trên EVM sẽ không chỉ thực hiện logic của ứng dụng (application) mà sẽ thực hiện logic xác minh giao dịch (verification logic) liên quan tới chữ ký và nonces. Nói cách khác, đối với Account Abstraction, ví crypto không chỉ là giao diện cho phép người dùng tương tác với blockchain mà cũng là các hợp đồng thông minh được khởi chạy theo điều kiện mà người dùng đạt ra.



Mô tả quy trình của Account Abstraction

Nhờ vậy, Account Abstraction mang lại nhiều tính năng hơn các Tài Khoản khác, ví dụ như:

1/ Tính năng social recovery;

2/ Có thể trả phí giao dịch bằng các token khác;

3/ Giao dịch đa chữ ký;

Tiền sẽ được để trong tài khoản chung và được trích ra để trả phí giao dịch.

4/ Ứng dụng các thuật toán khác nhau để mã hóa chữ ký;

Hiện các ví EOA chỉ sử dụng thuật toán ECDSA để mã hóa chữ ký, nhưng tương lai, nhiều dạng thuật toán mã hóa sẽ được tích hợp, giúp nâng cao tính bảo mật hơn cho ví.

5/ Loại bỏ relayer, giúp bài toán về Tornado Cash có thể bảo vệ sự riêng tư của người dùng mà không cần cần bên thứ ba;

6/ Sử dụng công cụ arbitrage;

Với các arbitrageur chuyên nghiệp, có thể để sẵn tiền trên các sàn DEX xong sẽ thực hiện các lệnh giao dịch khi cơ hội arbitrage xuất hiện. Với Account Abstraction, có thể đặt thêm lệnh giới hạn giá giao dịch (price limit), vì vậy, khi cơ hội arbitrage đã bị cướp mất bởi arbitrageurs khác, giao dịch sẽ không được gửi lên blockchain, giúp loại bỏ những giao dịch “rác”, hạn chế những cuộc chiến về phí gas và giúp nền tảng blockchain của ETH mở rộng tốt hơn.

Khi vẫn mãi là giấc mơ

Mặc dù những điểm ưu điểm vượt trội mà Account Abstraction đã mang lại, cũng như những đề xuất về kỹ thuật liên tục được cải tiến, việc triển khai Account Abstraction vẫn còn xa vời bởi nó đòi hỏi nhiều sự thay đổi trong giao thức của Ethereum. Thế nhưng, với sự xuất hiện của các dự án Layer 2 mới vốn còn nhiều khoảng trống để thích nghi và thay đổi, Account Abstraction được hi vọng sẽ trở thành chiếc chìa khóa quan trọng được xây dựng trên các nền tảng này. 

Optimism đã từng triển khai Account Abstraction ở dạng cơ bản thế nhưng sau đó đã phải bỏ đi vì tính bảo mật và tương thích với EVM. StarkNet đã cài đặt Account Abstraction trên nền tảng rollup. Matter Labs - công ty sau dự án ZK-rollup zkSync, đã thêm tính năng này vào bản cập nhật trên testnet v2 vào tháng 6 năm nay, đem đến nhiều hi vọng cho ước mơ mang tên Account Abstraction đối với cộng đồng Ethereum.