Khái niệm zkEVM là gì?

zkEVM (zero-knowledge Ethereum Virtual Machine) là máy chủ ảo cho phép tạo ra bằng chứng dưới dạng zero-knowledge để xác minh độ chính xác (gồm tính hợp lệ của dữ liệu ở đầu vào và đâu ra). Nhìn chung, zkEVM là sản phẩm hỗ trợ thực hiện, mở rộng các smart contract được tạo bởi công nghệ zero-knowledge.

zkEVM là một phần của công nghệ zero-knowledge rollups, công nghệ phát triển khả năng mở rộng của layer 2 trên Ethereum thông qua việc xử lý các giao dịch off-chain, đưa những giao dịch được tạo trên blockchain chính bên ngoài và xử lý chúng trên lớp Rollups riêng, sau đó các dữ liệu và các giao dịch được xử lý được đóng gói lại thành 1 khối duy nhất để gửi lên Layer 2 để xác minh hợp lệ. Tuy nhiên, ZK-Rollups không cần sự giám sát vì sau khi block được xác minh, tài sản luôn được đảm bảo thu hồi được ngay cả khi các operator từ chối hợp tác.

Các ZK-rollup lúc đầu thiếu khả năng thực hiện các hợp đồng thông minh và bị hạn chế đối với khoản thanh toán và hoán đổi token. Tuy nhiên, với sự ra đời của các máy ảo tương thích với EVM, ZK-rollup bắt đầu hỗ trợ Ethereum dApps.

Vì thiếu sự tương thích giữa các smart contract, thanh khoản sẽ bị hạn chế khi thiếu sự hỗ trợ của hệ sinh thái Ethereum, zkEVM được ra đời để giải quyết các đề trên, đồng thời hỗ trợ các Dapp trên Ethereum có cơ hội mở rộng sang các ZK-Rollups Layer 2.

>> Xem thêm các bài viết tương tự tại: Kiến Thức Tiền Ảo


Giải pháp Polygon zkEVM



Mô hình của Polygon zkEVM

Tổng quan, Polygon zkEVM là giải pháp mở rộng cho Ethereum thuộc Polygon Network, nó giống như các zk-Rollup layer 2 khác, sử dụng zero-knowledge để tăng tính xác thực, phi tập trung và nhanh chóng. Thế nhưng, zkEVM sẽ mang lại sự tối ưu hơn trong quá trình xác thực, làm tăng trải nghiệm và sự tương tích với máy ảo EVM trên Ethereum, đồng thời mở rộng hệ sinh thái cho Polygon.

Để chứng minh cho việc sử dụng khả năng tính toán là chính xác, Polygon zkEVM sử dụng các zero-knowledge proofs (bằng chứng giao dịch sử dụng công nghệ zero-knowledge) như validity proofs (bằng chứng hợp lệ) trong giao dịch. Dù công nghệ zero-knowledge proofs trên layer 2 được phát triển dựa vào các thuật toán để cung cấp tính xác thực và tính hữu hạn cho các giao dịch off-chain, các validity proof sẽ dễ dàng được xác thực.

Với chức năng như State Machine, công nghệ zkEVM mang tới sự đổi mới, điểm đặc biệt là ở quy trình thực thi, người dùng giao dịch trên mạng lưới, sau đó là quy trình tạo ra các bằng chứng hợp lệ để chứng minh tính chính xác của các tính toán được thực hiện ngoài chuỗi.

Điểm mạnh của Polygon zkEVM

Tiết kiệm chi phí

Tối ưu bằng zkSNARK.

Giảm khoảng phí 90% với dữ liệu on-chain.

Hiệu suất cao

Sử dụng công nghệ zero-knowledge và công nghệ Polygon Zero tốt nhất.

Stark hỗ trợ cho khả năng mở rộng cực cao.

Các nhà phát triển tạo các loại DAPP khác nhau để tăng trải nghiệm người dùng.

Tương đương EVM

Triển khai trên EVM mà không cần thay đổi code.

Tất cả các opcodes EVM đều được hỗ trợ.

Cho phép nhà phát triển tập trung việc cải thiện code hơn.

Bảo mật

Tính bảo mật trên Ethereum được kế thừa với lợi ích bổ sung của L2 Batching để mở rộng.

Zk-proofs đảm bảo tính hợp lệ giao dịch và bảo vệ quỹ người dùng.

Đảm bảo thông tin lưu trữ.

Kiến trúc hạ tầng Polygon zkEVM

Tổng quan thiết kế của Polygon zkEVM

Polygon zkEVM là bộ phận xử lý quy trình giao dịch xảy ra trên layer 2 của Ethereum trong quá trình thực thi. Các bộ phận tham gia vào quá trình vận hành của zkEVM gồm:

RPC

zkProver

zkNode

Consensus Contract (PolygonZkEVM.sol)

Synchronizer

Sequencers & Aggregators

LX-to-LY Bridge

Mô hình hoạt động Polygon zkEVM như sau:



Mô hình hoạt động Polygon zkEVM

Consensus Contract - Hợp đồng đồng thuận

Cơ chế xác thực Proof of Donate dựa trên mô hình đấu giá phi tập trung có quyền sản xuất các batch trong khung thời gian cụ thể. Trong cơ chế này, các ưu đãi được thành lập vì vậy các Validator cần phải hoạt động hiệu quả để cạnh tranh với nhau.

Mô hình của hợp đồng đồng thuận được phát triển để nâng cấp cơ chế Proof of Donation và cung cấp sự hỗ trợ cho sự tham gia không có cấp phép của nhiều điều phối viên để tạo ra các Batch trên Layer 2.

Các Batch này được tạo từ giao dịch tổng hợp - Layer 1. Hợp đồng đồng thuận sử dụng kỹ thuật đơn giản và được ưa chuộng vì hiệu quả cao hơn trong việc giải quyết thách thức liên quan đến PoD.

Việc triển khai chiến lược của sự đồng thuận dựa trên hợp đồng sẽ đảm bảo:

Duy trì Permissionless để sản xuất batch Layer 2

Có hiệu quả cao, tiêu chí quan trọng đối với hiệu suất tổng thể Network

Đạt được mức độ phân cấp chấp nhận được

Được bảo vệ khỏi các cuộc tấn công, đặc biệt là bởi trình xác thực

Duy trì sự cân bằng giữa nỗ lực xác thực tổng thể và giá trị mạng



Mô hình hoạt động hợp đồng đồng thuận (Consensus Contract)

Để hoàn thành quá trình đồng thuận, Polygon zkEVM có 2 quy trình như: Sequencers Aggregators:

Sequencer → đề xuất lô giao dịch cho mạng, tức là tổng hợp các yêu cầu giao dịch theo lô, thêm chúng vào Hợp đồng thông minh PoE.

Aggregators → kiểm tra tính hợp lệ của lô giao dịch, cung cấp bằng chứng hợp lệ. Bất kỳ Trình tổng hợp không được phép cũng có thể gửi bằng chứng để chứng minh tính chính xác của trạng thái.

zkNode

zkNode là phần mềm quan trọng trong hoạt động của zkEVM. Đây là ứng dụng thực hiện quá trình đồng bộ hóa, quản lý vai trò của các bộ phận tham gia vận hành mạng lưới. Những người tham gia vận hành Polygon zkEVM có 2 vị trí có thể chọn:

Vị trí vận hành node, xác định các state của network.

Vị trí sản xuất batch như Sequencer hoặc Aggregator.



Mô hình hoạt động zkNODE

zkProver

Tất cả các quy tắc để giao dịch hợp lệ được triển khai và thực thi của zkProver. Cơ chế zkProver sẽ thực hiện các tính toán toán học phức tạp. Những điều này được xác minh trên Smart Contract.

Các quy tắc này được coi là các ràng buộc mà giao dịch phải đáp ứng để có thể sửa đổi State tree hoặc Exit tree. zkProver là mô-đun phức tạp đòi hỏi phải phát triển 2 ngôn ngữ lập trình để triển khai các yếu tố cần thiết.

LX to LY Bridge

LX to LY Bridge được xem như bridge kết nối Layer 2 đến Layer 1, sử dụng công nghệ zkEVM Bridge do sự linh hoạt và khả năng tương tác. Khi đó, cây cầu này cho phép chuyển tài sản dù tài sản này nhiều lần được rollups.

Vào tháng 3 năm 2023, bản hard fork Shanghai được trình làng. Bản hard ford này dự kiến sẽ giúp cho Ethereum cải thiện các hoạt động on-chain, cải thiện phí giao dịch và tăng trải nghiệm người dùng.

Như vậy, có thể thấy các Layer 2 đang nhận được sự thu hút ngoài việc phần lớn các dự án  chưa ra token thì lợi ích mà Hard fork Shanghai cũng đóng góp phần lớn.

Nên với Polygon, vốn là layer 2 đầu tiên của Ethereum, hiện tại vẫn còn đang hoạt động tốt và sắp tới sắp triển khai công nghệ zkEVM như điểm nhấn, dự án trở thành tâm điểm của xu hướng tiếp theo.

Những dự án có khả năng tăng trưởng theo Polygon zkEVM

Bên cạnh hệ sinh thái Polygon, zkEVM đồng thời tạo nên đợt sóng tiếp theo của ZK, nên người dùng có thể tham khảo hình ảnh đưới đây – Top những đồng ZK nổi bật nhất:



Ngoài ra, người dùng thể quan tâm thêm các dự án được xây dựng trên Polygon, có thể kể đến:

>> Xem thêm: Studio New Gaming của Polygon cho ra mắt nền tảng mới – Cricket NFT


Gains Network

Gains Network - dự án chủ chốt là Perp DEX hỗ trợ các cặp giao dịch tiền điện tử, cổ phiếu và FOREX. Gains Network được xây dựng đầu tiên trên Polygon và đã mở rộng sang Arbitrum.

Token: $GNS

Market Cap: 271,519,800 đô la

Cung lưu hành: 30,457,579 GNS

Cung ban đầu: 38,500,000 GNS



Khối lượng giao dịch hàng ngày trên Gains Network - Nguồn: Dune

Gains Network sở hữu mô hình Real Yield như sản phẩm tốt và nhu cầu sử dụng Perp DEX tăng, do vậy, nó chứng kiến mức tăng trưởng về khối lượng giao dịch và số lượng người dùng.

Metavault Trade

Metavault Trade là Perp DEX trên Polygon – bản fork của sàn GMX hệ Arbitrum. Mô hình hoạt động của nó tương tự với GMX như RealYield, Tri-Tokenomic model.

Token: $MVX

Market Cap: 8,288,996 đô la

Cung lưu hành: 2.3 triệu MVX

Tổng cung: 4 triệu MVX

Cung tối đa: 10 triệu MVX



Hiện tại, nền tảng đang tích cực phát triển thêm tính năng mới hơn so với bản gốc. Những cải tiến sắp tới là chất xúc tác cho đợt tăng trưởng của MVX gồm:

Hợp tác với Buffer Finance để tích hợp Binary Options. Như vậy sẽ giúp Metavault mở rộng phân khúc tài sản giao dịch.

Xây dựng Casino 0xbets, sẽ giúp tăng thêm doanh thu dành cho MVX stakers. Với việc xu hướng GamebleFi được đề cập sôi nổi gần đây, điển hình như JustBet và Arcadeum, 0xbets dự đoán sẽ bùng nổ thời gian tới.

Theo thông tin đến từ thành viên đội ngũ, Metavault Trade sẽ triển khai trên zkSync và hợp tác cùng QuickSwap.



Kromatika

Kromatika là sàn DEX được xây dựng trên hợp đồng thông minh, được cung cấp bởi Uniswap và công nghệ Chainlink Keeper. Điều này cho phép các nhà giao dịch thực hiện lệnh Limit tối ưu nhất và không phát sinh phí swap cũng như slippage.

Một số tính năng nổi bật của Kromatike kể đến như Perp DEX, Gasless, MetaDex Aggregator – tổng hợp thanh khoản từ DEX khác như UniSwap, 0xProject và 1inch.

Token: $KROM

Market Cap: 5,244,245 đô la

Cung lưu hành: (83%) 83 triệu KROM

Tổng cung: 100 triệu KROM



Số lượng người dùng trên Kromatika

KROM là token tiện ích sử dụng để thanh toán dịch vụ tạo ra nguồn cầu. Thời gian tới, Kromatika tiếp tục mở rộng tính năng Gasless sang Arbitrum, Optimism và phát hành bộ sưu tập NFT để mang lại lợi ích cho người dùng.

Sphere Finance

Sphere Finance là dự án chạy trên Polygon, với mục đích tối ưu và tạo yield thông qua nhiều nền tảng với các hình thức đầu tư khác nhau –dạng S&P 500 trong thị trường tài chính truyền thống. Các sản phẩm gồm:

Dyson Money – Thực hiện các chiến lược Farming Yield trên các dự án Uniswap và Gains Network rồi chia doanh thu cho $SHPERE lockers.

SphereLend – nền tảng vay và cho vay như $MATIC hoặc $ETH.

Preon Finance – cho vay cross-margin không lãi suất.

Ngân quỹ Sphere được quản lý bởi ví multisig 4/8 và chứa tổng giá trị khoảng $13.5 triệu để tham gia vào các hoạt động tạo dòng tiền. Sắp tới sẽ ra mắt thêm nhiều dự án mới như Covenant Bribes, Penrose, Galaxy Marketplace.

Token: SPHERE

Market Cap: 38.18 triệu đô la

Cung lưu hành: 8.1 triệu SPHERE (91%)

Tổng cung: 8.9 triệu SPHERE

QuickSwap

QuickSwap là bản fork từ AMM & DEX Uniswap với các tính năng cơ bản tương tự dự án gốc – Swap & Liquidity Pool. Hiện tại QuickSwap là nền tảng sở hữu TVL đứng thứ 2 toàn hệ sinh thái Polygon, đây cũng là nơi dòng tiền đổ về đầu tiên nếu Polygon tăng trưởng.

Token: $QUICK

Market Cap: 75.5 triệu đô la

Cung lưu hành: 900 triệu QUICK

Tổng cung: 1 tỷ QUICK

Ngoài ra, QuickSwap còn tích hợp VersaGames và đồng thời triển khai thêm thị trường dự đoán. Gần đây, QuickSwap kết hợp với Gamma Strategies giúp người dùng thực hiện các chiến lược tối ưu cung cấp thanh khoản cho các pool.



Thanh khoản và khối lượng giao dịch trên QuickSwap cho thấy sự tăng trưởng

Các thông số về thanh khoản và khối lượng giao dịch hiện tại đều ghi nhận xu hướng tăng. Mục tiêu tiếp theo của QuickSwap là thiết kế mô hình veToken, đảm bảo bền vững kinh tế Quickswap và xây dựng NFT Marketplace.

Aavegotchi

Token: $GHST

Market Cap: 83,495,716 đô la

Cung lưu hành: 54,481,903 GHST

Tổng cung: 56,072,466 GHST

Aavegotchi là dự án GameFi kết hợp NFT. Người dùng có thể stake NFT Aavegotchi hoặc tương tác với Aavegotchi Metaverse. Nền tảng này được ra mắt vào năm 2020 và lượng người chơi không sôi nổi như trước. Dù vậy, GHST – token tiện ích của game sẽ trải qua đợt tăng trưởng ngắn hạn với những cải tiến sắp tới.

Việc ra mắt Polygon zkEVM góp phần đẩy mạnh sự tăng trưởng chung cho hệ sinh thái Polygon khi dễ dàng thu hút dòng tiền từ Ethereum. Ngoài những dự án Zk được hưởng lợi thì các dự án đang chạy trên Polygon cũng sẽ nhận được sự quan tâm. Vì thế, người dùng hãy nắm bắt thông tin dự án và cố gắng chớp lấy cơ hội.


Nếu muốn cập nhật thêm thông tin về thị trường crypto, bạn đọc có thể truy cập Bitano.net để tìm kiếm những thông tin mới nhất, đồng thời có thể thực hiện giao dịch, mua bán đồng USDT (Tether) giá rẻ - uy tín nhất thị trường.