Khi người dùng hoang mang và dần mất niềm tin về thị trường crypto khi sàn giao dịch tiền điện tử FTX sụp đổ, thì CEO Binance Changpeng Zhao đã đưa ra yêu cầu về Proof of Reserves với mục đích củng cố niềm tin vào thị trường tiền tiền điện tử. Vậy Proof of Reserves là gì? Đây có thể trở thành tiêu chí để chọn sàn giao dịch uy tín trong tương lai không? Hãy cùng tìm hiểu về Proof of Reserves ở bài viết dưới đây!

Tổng quan về Proof of Reserves

Khái niệm Proof of Reserves là gì?

Proof of Reserves (PoR) còn được gọi là là bằng chứng lưu trữ là hình thức biến thể của công việc kiểm toán dùng thể hiện sự minh bạch trong việc vận hành của các công ty về lĩnh vực lưu ký hay sàn giao dịch trong thị trường tiền điện tử.

Bên thứ 3 là bên thực hiện quá trình kiểm toán ở trong hệ thống Proof of Reserves bằng cách truy cập địa chỉ đại diện tổng số dư tài sản của khách hàng và đảm bảo nơi lưu trữ tài sản của khách hàng sở hữu lượng tài sản tương đương hoặc lớn hơn tổng tài sản mà tất cả khách hàng đã lưu trữ, mục đích tạo đủ thanh khoản cho các lần rút tiền của khách hàng.

Thế nhưng, với sự phát triển cùng áp dụng của công nghệ blockchain trong thị trường tiền điện tử thì việc thực hiện Proof of Reserves kiểm tra được trên on-chain và được xác minh bởi bất kỳ ai. Cho nên, thực tế thì sàn giao dịch hoặc các tổ chức lưu ký đều có thể trình bày “Báo cáo tài chính” theo dạng on-chain. Bằng cách này, người dùng hoặc bên thứ 3 quan tâm đều có thể xác minh dữ liệu xem họ có thực sự nắm giữ các loại tài sản khớp với số dư tài khoản không, mà vẫn không phải tiết lộ danh tính của người dùng.

Vậy nên, Proof of Reserves đã thể hiện bức tranh tổng quan về khả năng thanh khoản của tổ chức hoặc t sàn giao dịch với mục đích giảm thiểu ảnh hưởng từ các sự kiện cũng như cung cấp được sự minh bạch về nguồn tiền, tạo niềm tin cho người dùng.

Mô hình kiểm toán của Proof of Reserves

Mô hình vận hành

Mô hình Proof of Reserves đã sử dụng cấu trúc dữ liệu an toàn gọi là “Merkle tree”. Mô hình này tổng hợp tổng số dư tài sản của khách hàng mà không để lộ thông tin cá nhân. 

Toàn bộ dữ liệu được tổng hợp truy vấn thông qua Merkle Root. Đây là cơ chế giống mật khẩu vân tay để chống giả mạo mà bên kiểm toán dùng để truy cập để xác minh thông tin số dư. Sử dụng cơ chế Merkle Tree làm nền tảng cho công nghệ blockchain giúp giữ an toàn và bảo vệ dữ liệu khỏi hành vi giả mạo hoặc hack.

Merkle Tree



Mô hình Merkle Tree

Merkle Tree là cấu trúc dữ liệu sử dụng trong các ứng dụng khoa học máy tính. Trong blockchain, Merkle Tree dùng để mã hóa dữ liệu và tăng hiệu quả, độ an toàn và giảm độ khó khi truy vấn dữ liệu của blockchain.

Cụ thể: Theo mô hình trên, có giao dịch A, B, C và D. Mỗi giao dịch được băm và trở thành các Hash như: Hash A, Hash B, Hash C và Hash D. Khi đó, các cặp Hash được liên tiếp và gần nhau sẽ liên kết thành dạng tóm tắt của cặp Hash đó giống như Hash AB và Hash CD.

Và tiếp tục, Merkle Tree của block tiếp tục được hình thành khi kết hợp 2 hàm Hash AB và Hash CD thành Hash ABCD. Quá trình này làm thành vòng lặp liên tục cho đến khi chỉ còn Hash duy nhất và gọi nó là Merkle Root hoặc Root Hash.

Merkle Root tóm tắt tất cả nguồn dữ liệu trong các giao dịch liên quan, lưu trữ trên khối và duy trình tính toàn vẹn của dữ liệu. Nếu chi tiết duy nhất trong bất kỳ giao dịch nào hoặc thứ tự giao dịch nào thay đổi thuộc Merkle Root, thì các nguồn dữ liệu cũng đều bị ảnh hưởng và kết quả cũng bị sửa đổi, đương nhiên việc sửa đổi dữ liệu sẽ tạo lịch sử nên sẽ bị kiểm tra ra.

Như vậy, với Merkle Tree, bên thứ 3 hoàn toàn có thể truy cập và lấy Merkle Root từ bên cung cấp để phân tích, xác minh để chứng minh số dư được báo cáo của sàn giao dịch hay tổ chức ít nhất phải bằng số dư thu được từ Merkle Tree.

Bởi vì, các thay đổi đối với số dư của nhà đầu tư dễ dàng bị phát hiện trên Merkle Tree và tạo sự thay đổi trong cấu trúc dữ liệu. Thông qua đó, các tổ chức không thể giả mạo số dư của người dùng.

Thách thức của Proof of Reserves

Mặc dù Proof of Reserves đảm bảo công ty trong thị trường tiền điện tử có sẵn tài sản để trang trải các khoản nợ nhưng đó chỉ là lần snapshot duy nhất không phải là bản kế toán về số dư theo thời gian thực.

Ngoài ra, nó chỉ hiển thị tài sản on-chain của người bị giám sát, còn không theo dõi nguồn gốc của các loại tài sản đó tức là không biết tài sản đó có dùng cho mục đích kiểm toán hay không.

Vậy nên, Proof of Reserves chỉ nói lên khả năng thanh toán của công ty thuộc ngành crypto theo dữ liệu on-chain nhưng vẫn có nhiều cách thoát khỏi việc kiểm tra như: các khoản nợ off-chain hay thông đồng với nhóm kiểm toán.

Cơ hội của Proof of Reserves

Mục tiêu của việc cung cấp Proof of Reserves chính là mang lại sự minh bạch về tài chính từ bảng cân đối của công ty tiền điện tử, đặc biệt là khi liên quan đến dòng tiền của khách hàng. 

Kiểm toán bên thứ 3 giúp người tiêu dùng tin tưởng công ty tiền điện tử họ đang sử dụng có xử lý các hoạt động hàng ngày và quan trọng hơn đó là việc rút tiền của khách hàng.

Vì vậy, từ những thách thức thì cơ hội phát triển ra ngách kiểm toán trong thị trường crypto là điều có khả năng mang lại ảnh hưởng lớn đối với toàn bộ thị trường trong tương lai.

Sự ảnh hưởng của Proof of Reserves với thị trường Crypto

Đối với người dùng

Vì tính tiện lợi của Proof of Reserves, người dùng hoặc khách hàng tự động kiểm tra và xác minh tài sản do công ty nắm giữ. Nhờ vào điều này, người dùng theo dõi dòng tiền của các tổ chức hoạt động như nào để có cái nhìn khách quan và toàn diện hơn.

Bên cạnh đó, xem xét dòng tiền và phương thức hoạt động của sàn giao dịch, người dùng đưa ra đánh giá về độ tin cậy của sàn giao dịch để đưa ra quyết định tin tưởng và trải nghiệm các sản phẩm mà bên cung cấp dịch vụ đưa ra.

Đối với sàn giao dịch

Cung cấp phương tiện với mục đích lấy lại và duy trì lòng tin của người dùng.

Bởi vì sự sụp đổ của sàn giao dịch FTX, làm các nhà đầu tư crypto sợ hãi tột cùng khi sàn giao dịch đứng thứ 2 thị trường lại sụp đổ nhanh.

Bởi vậy, để củng cố thêm niềm tin cho người dùng thì CEO Binance đã kêu gọi các sàn giao dịch cung cấp bằng chứng tiền gửi của khách hàng.

Đây được xem như hình thức sao kê trong thị trường crypto. Mọi thứ minh bạch thì sẽ còn niềm tin người dùng.

Các sàn giao dịch công bố Proof of Reserves



Các sàn giao dịch công bố Proof of Reserves

Mặc dù còn nhiều hạn chế trong vấn đề chỉ sử dụng dữ liệu on-chain trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động của sàn giao dịch hay công ty lưu ký thông qua Proof of Reserves. Tuy nhiên, đây có thể là bước tiến dài trong việc chứng minh sự minh bạch khi sử dụng vốn của công ty làm về lĩnh vực lưu ký trong thị trường crypto.

Với Proof of Reserves, thị trường crypto tạo được niềm tin với người dùng và mở rộng phát triển thêm việc kiểm toán để phong phú hơn. Ngoài ra, trong tương lai, Proof of Reserves sẽ là tiêu chí để người dùng quyết định sử dụng hay đầu tư vào sàn giao dịch, sản phẩm hay dự án crypto nào.