Near Procotol (NEAR) đã từng là một cái tên sáng giá nổi lên trong cuộc đua Layer-1 trong giai đoạn 2021 và đầu 2022. Thế nhưng, dưới ảnh hưởng của tình hình thị trường trong suốt năm 2022 và sự cạnh tranh gắt gao giữa các dự án Layer-1, Near Protocol gặp nhiều khó khăn và thách thức. Hãy cùng nhìn lại những dấu mốc, những con số đáng chú ý của Near Protocol trong năm 2022 nhé.

Tổng quan về hệ sinh thái Near Procotol

Số lượng dự án

Hiện tại, hệ sinh thái Near ghi nhận hơn 750 dự án và 125 DAO phát triển và hoạt động.



Các dự án trên hệ sinh thái Near phát triển khá đa dạng, đủ các ngách phổ biến như DeFi, GameFi, NFT, DAO…, nhờ đó tạo ra sự hỗ trợ và bổ sung cho nhau khá tốt.

Một điểm đánh giá cao ở Near là họ xây dựng Aurora – giải pháp được xem như là cầu nối cho sự kết hợp giữa Near và Ethereum thành công. Hiện tại, Aurora cũng phát triển được hệ sinh thái với hơn 200 dự án lớn nhỏ.

Về dòng tiền

Số lượng dự án trên Near nhiều, tuy nhiên liệu chúng có đang hoạt động tốt?

Tính từ tháng 6 năm 2022 đến nay, TVL trên Near giảm từ khoảng 460 triệu đô la về chỉ còn gần 89,5 triệu USD, tương đương mức giảm 80%.



Tổng tài sản khoá trên giao thức Near – Nguồn: DefiLlama (14 tháng 11 năm 2022)

Vậy, 89,5 triệu đô la TVL hiện tại của Near có ở mức ổn không? Chúng ta làm bảng so sánh nhanh giữa các hệ sinh thái (được ghi nhận từ CoinGecko – ngày 17 tháng 11 năm 2022)



Có thể thấy, nếu so sánh tỷ số Market Cap/TVL hay FDV/TVL đều thể hiện chung kết quả, Near đang bị định giá khá cao. Hầu như các Layer-1 khác đều có tỷ lệ này thấp hơn nhiều so với Near. Như vậy, chỉ với gần 89,5 triệu TVL của Near là chưa ổn một chút nào.

Đi sâu hơn vào hệ sinh thái của Near, thấy trong gần 89,5 triệu đô la TVL trên Near thì hết… 77,75% thuộc về một dự án là Ref Finance. Điều này cho 2 kết luận:

Ngoại trừ Ref Finance, hơn 700 dự án đang chỉ chia nhau 22,25% TVL, tương đương với số tiền gần 20 triệu đô la. Như vậy, các dự án này không hiệu quả trong việc thu hút users và dòng tiền.

Near đang tập trung và dễ bị tấn công. Chỉ cần Ref Finance bị tấn công, hệ sinh thái Near có thể gặp phải vấn đề nghiêm trọng.

Sẽ thử nhìn về Top 1 Dominance trên các hệ sinh thái khác:



Như vậy, các hệ sinh thái khác giữ được % Dominance của dự án top 1 từ mốc 50% trở xuống, điều này giúp cho hệ sinh thái trở nên phi tập trung hơn, khó bị tấn công hơn và phân bổ dòng tiền cho các dự án còn lại tốt hơn.

Về người dùng



Biểu đồ số lượng tài khoản mới– Nguồn: Near Explorer (ngày 17 tháng 11 năm 2022)

Có thể thấy, số lượng tài khoản mới đã giảm mạnh kể từ tháng 5 năm 2022. Theo quan điểm cá nhân, điều này đến từ 2 nguyên nhân:

Bản thân Near không tạo được “game” để thu hút user và dòng tiền.

Chịu ảnh hưởng từ việc thị trường sụt giảm trong thời gian qua, không có nhà đầu tư mới tham gia thị trường.



Biểu đồ về số transaction/ngày– Nguồn: Near Explorer (ngày 17 tháng 11 năm 2022)

Trừ khoảng thời gian tăng đột biến, số lượng giao dịch Near khá ổn định. Một điểm cộng trong khoảng thời gian vừa qua là số lượng giao dịch không bị giảm mạnh, thậm chí còn cao hơn giai đoạn tháng 7 đến tháng 9 năm 2022. Chúng ta nhận định được, mặc dù không thu hút được user và dòng tiền mới, nhưng Near vẫn giữ được người dùng cũ tương tác với hệ sinh thái. Đây sẽ là điểm cộng cho Near.

Phân tích về các mảnh ghép trên Near

Để hiểu sâu hơn về hệ sinh thái Near, hãy cùng phân tích thêm về các mảnh ghép cấu thành nên hệ sinh thái.

DeFi

DEX

DEX trên Near đa dạng, trong đó nổi bật kể đến là Orderly Network, Ref Finance, Jumbo Exchange và Spin, trong đó Ref Finance vẫn chiếm vị thế tuyệt đối. TVL trên Ref Finance đạt hơn 73 triệu đô la, gấp 12 lần so với sàn DEX top 2 là Orderly Network (TVL 6,1 triệu đô la).

Chính vì sở hữu thanh khoản dồi dào, Ref Finance trở thành sàn có khối lượng giao dịch lớn nhất (trung bình 30 ngày gần đây, Ref Finance đạt khối lượng giao dịch 4 – 5 triệu đô la/ngày.

Lending

Đại diện đáng chú ý trong mảng này là Burrow với TVL đạt hơn 16 triệu đô la. Tuy nhiên, Burrow vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là việc sử dụng vốn.



Tỷ lệ cho vay/tổng số vốn của Burrow – Nguồn: Burrow

Như có thể thấy, dù Burrow có đến hơn 16 triệu đô la có thể sử dụng, tuy nhiên chỉ có hơn 2,5 triệu đô la được vay, tỷ lệ này chỉ ở mức 15,9%. Đây là con số thấp và khó mang lại lợi nhuận cho Burrow, phần lãi trả cho những người cung cấp vốn sẽ giảm xuống, nguy cơ TVL tiếp tục sụt giảm.

Liquid Staking

Liquid Staking là các giải pháp tạo ra các tài sản tổng hợp của các tài sản được staking trong mạng lưới nào đó. Liquid Staking giúp người dùng vừa tham gia staking mà vẫn đảm bảo tính thanh khoản của tài sản và tạo thêm lợi nhuận.

Lido Finance chính là một dự án nổi bật nhất trong ngách khi có mặt và chiếm TVL cao ở các chain phổ biến như Ethereum, Solana, Polkadot. Khác với các hệ sinh thái khác, Near không liên kết với Lido mà quyết định phát triển các sản phẩm native riêng, cụ thể như Metapool, LiNearProtocol hay Stader.

Trong đó, Metapool có TVL đạt hơn 16 triệu đô la, trong khi đó LiNear và Stader có TVL lần lượt đạt 5,1 triệu đô la và 1,9 triệu đô la. Như vậy, tổng giá trị liquid staking trên 3 dự án lớn nhất chỉ đang ở mức khoảng 23 triệu đô la. 



Tổng số NEAR được staking – Nguồn: StakingRewards (ngày 16 tháng 11 năm 2022)

Theo dữ liệu trên StakingRewards.com, tổng giá trị NEAR đang được staking đạt giá trị khoảng hơn 900 triệu đô la. Như vậy, 3 dự án lớn về Liquid Staking trên Near chiếm khoảng 2,5% lượng tổng staking. Có thể nói, Liquid Staking trên Near đang hoạt động kém hiệu quả.

GameFi

Với ưu điểm về tốc độ xử lý giao dịch cùng chi phí rẻ, Near Protocol là nơi mà nhiều dự án làm về Gaming lựa chọn để phát triển. Thế nhưng, chất lượng của các Game trên Near chưa cao khi chỉ có các dự án thực sự thu hút và giữ chân được người chơi.

Sweat Economy

Đây là trò chơi phát triển theo dạng Move-to-Earn, trào lưu từng làm mưa làm trò trong cộng đồng crypto. Cùng với sự phát triển chậm của StepN – Dự án top 1 mảng này, Sweat Economy chỉ đang ở mức duy trì dự án.



Số lượng Active Accounts của Sweat giảm hơn một nửa tính từ tháng 9 năm 2022 – Nguồn: AwesomeNear

LandToEmpire

LandToEmpire là trò chơi chiến lược để kiếm tiền xây dựng trên Near. Trong LandToEmpire, người chơi phải nâng cấp lãnh thổ bằng cách xây dựng và nâng cấp lãnh thổ hoặc tấn công lãnh thổ của người chơi khác.



Số lượng Active Accounts của LandToEmpire từ tháng 7 năm 2022 đến nay – Nguồn: Awesomenear

Là game khá nổi bật trên Near, tuy vậy, LandToEmpire chỉ duy trì được số lượng người chơi hoạt động trung bình hơn 150 người/ngày.

NFT

NFT cũng là một ngách từng bùng nổ mạnh trên Near. Đã từng có nhiều dự án NFT sau khi mint tăng giá và đạt volume giao dịch tốt trên Paras như Antisocial Ape Club, NearNauts, NPunks và Freaky Elves by Spin.



Top 10 bộ sưu tập nổi bật – Nguồn: NearScan

Paras – NFT Marketplace trên Near đang duy trì được tổng volume giao dịch trong 30 ngày hơn 122.000 đô la, tức trung bình khoảng hơn 4.000 đô la /ngày. Tổng transactions được thực hiện trong 30 ngày là hơn 23.000 txs, tương đương với khoảng hơn 766 txs/ngày. Con số này giảm khá nhiều so với các đợt bùng nổ trước đây.



Để có cái nhìn tổng quan về hoạt động của Paras, có thể xem biểu đồ hoạt động người dùng trên DApp này từ Dappradar:

Hoạt động trên Dapp Paras đã giảm mạnh từ đầu năm 2022

Stablecoin

Đây có lẽ là mảnh ghép gây nhiều tranh cãi trên Near. Giữa tháng 4 tháng 2022, Near công bố việc phát hành USN – stablecoin thuật toán, phi tập trung tương tự như đồng UST của hệ sinh thái LUNA. USN đã được ra mắt trong thời điểm UST và LUNA đang “thành công”.

Khác với UST, Decentral Bank, đơn vị phát hành USN cho biết họ có đủ công cụ bảo chứng và giải pháp để duy trì mức APY cho đồng stablecoin, thứ đã trở thành yếu điểm chết người của LUNA và UST.

Tháng 6 tháng 2022, Decentral Bank thông báo dừng việc bảo chứng USN bằng NEAR vì lo ngại đồng tiền này bị trượt giá, ảnh hưởng đến khả năng duy trì mức giá 1 đô la của USN. Đồng stablecoin từ đó đã được bảo chứng bằng USDT.

Dù vậy, lượng 5,7 triệu NEAR còn lại trong quỹ dự trữ của USN vẫn tiếp tục lao dốc, làm mức chênh lệch giữa NEAR nắm giữ và USN đã phát hành hiện đạt đến mốc 21 triệu đô la.

Chính vì việc đưa ra mô hình sao chép, USN đã không thu hút người dùng. Bên cạnh đó, với cú sụp đổ từ mô hình của UST và LUNA, người dùng không đủ niềm tin vào các dự án có mô hình tương tự. Tháng 10 năm 2022, USN được tuyên bố ngừng hoạt động vĩnh viễn. Có thể nói, việc phát hành stablecoin USN là bước đi thiếu thận trọng của Near. 

Rainbow Bridge

Rainbow Bridge là cây cầu quan trọng trong việc kết nối và luân chuyển tài sản giữa Near, Aurora. Việc đánh giá hoạt động của Rainbow giúp người dùng nhận định được dòng tiền đang đi vào hay đi ra cũng như mức độ thay đổi của dòng tiền.



Tổng tài sản được luân chuyển qua Rainbow Bridge – Nguồn: zavodil – Dune (ngày 17 tháng 11 năm 2022)

Near Protocol đang gặp nhiều khó khăn trong bối cảnh hiện tại khi các chỉ số quan trọng như TVL, users… đều giảm mạnh. Dòng tiền bị rút ra nhiều và Near tạm thời vẫn chưa có giải pháp để khắc phục vấn đề này.

Near Protocol đang là hệ sinh thái mới, nhiều mảnh ghép còn cần thêm thời gian và nguồn lực để phát triển. Tuy có tương đối đủ các mảnh ghép, tuy nhiên một số mảnh ghép còn khá yếu như Lending, GameFi Liquid Staking… Đây là cơ hội cho các dự án mới tận dụng để chiếm lĩnh thị trường. Near tận dụng các lợi thế để phát triển mảng GameFi kết hợp NFT, từ đây thu hút người dùng và dòng tiền.